Skip to main content
Een unieke samenwerking tussen de Europese Dienst voor Extern Optreden, het Museum voor Kunst & Geschiedenis en vzw Horizon 50/200.

Unfolding Landscapes - Landscape and Poetics in Contemporary Ukrainian Art

42 Oekraïense kunstenaars of kunstenaarsgroepen – schilders, tekenaars, beeldhouwers, installatie- en videokunstenaars - presenteren meer dan tachtig werken in de boeiende tentoonstelling Unfolding Landscapes, die van 19 juli tot 19 september 2022 te zien is in het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel. De meeste deelnemende kunstenaars hebben de overgang van Sovjetburger naar Oekraïner meegemaakt en ervaren vandaag hoe Rusland opnieuw probeert hun land te controleren. Deze tentoonstelling, samengesteld vóór de gewelddadige oorlog, laat zien hoe de kunstenaars zich verhouden tot hun cultuur en het steeds veranderende landschap. De volledige oorlog geeft Unfolding Landscapes een extra dimensie: veel van wat getoond wordt, wordt bedreigd, net als de meer dan 44 miljoen inwoners van het land.

Mei 2022. De tentoonstelling Unfolding Landscapes - Landscape and Poetics in Contemporary Ukrainian Art sluit af in het Silkeborg Bad Art Centre in Denemarken. De door Rusland ontketende oorlog verhindert dat de werken naar Oekraïne terugkeren waardoor het lot van de Oekraïense kunstenaars wordt verbonden met de tragedie van een heel volk. In het hart van de Europese hoofdstad hebben de Europese Dienst voor Extern Optreden, het Museum Kunst & Geschiedenis en vzw Horizon 50/200 de handen in elkaar geslagen om deze tentoonstelling in het Brusselse museum te tonen.

Een buitengewoon paradigma van perceptie

Unfolding Landscapes is een eerbetoon aan de Oekraïense beeldende kunst en verkent het landschap, de topografie, de psycho-geografie en de cultuur van dit land. De werken van de hand van drie generaties kunstenaars onthullen een buitengewoon paradigma van perceptie: van de aard van ruimte en haar grenzen, en van de symbolische betekenis van publieke en privéruimten. Via de tentoongestelde werken leren we hoe het Oekraïense landschap wordt ingezet en waargenomen, zowel in het oude als het moderne Oekraïne. We krijgen een persoonlijk inzicht in de Oekraïense cultuur en infrastructuur en ervaren abstracties en observaties van een landschap steeds in verandering. De tentoonstelling werd samengesteld vóór de tragische oorlog in februari 2022 uitbrak en documenteert een zeer dynamische en bloeiende Oekraïense kunstscène. Vandaag biedt ze een reflectie op een land en een volk dat opnieuw tot verandering gedwongen wordt, deze keer door de tragedie van een oorlog.

“Vandaag vechten wij voor onze cultuur”

Curator en kunsthistorica Natalia Matsenko (Kiev, Oekraïne) legt uit waarom het zo belangrijk is dat deze tentoonstelling vandaag te zien is in het Museum Kunst & Geschiedenis: "Met deze tentoonstelling willen we de diversiteit van het Oekraïense landschap laten zien, zowel in letterlijke als in sociaal-culturele zin. Door de brutale oorlog is ons landschap niet langer gewoon onze omgeving of een zicht uit het raam, het is een stuk van ons hart geworden. En voor elk van deze stukjes vechten we wanhopig. Tegen de achtergrond van het langverwachte EU-kandidaatschap van Oekraïne voelt de presentatie van het project in Brussel als bijzonder belangrijk. Dit is een teken van steun van de internationale gemeenschap en een kans om opnieuw de Europese vector van ons land te bevestigen, waarvoor acht jaar geleden het eerste bloed werd vergoten en waarvoor we ons zullen blijven inzetten. Vandaag vechten wij voor onze cultuur. De taal van de cultuur is een universele taal."

Een kans om de wereld Oekraïne en haar mensen te tonen

Artieste Elena Subach, die ook in Lviv (Oekraïne) woont, wijst ons op de extra laag die in de werken is geslopen: "Vóór de militaire invasie was mijn werk niet meer dan een lyrische toewijding aan de oudere generatie. Nu is het een nieuwe kans om aan de wereld Oekraïne en zijn mensen te tonen: onze schoonheid, uniciteit en kwetsbaarheid. De oorlog heeft onze levens verwoest. Elke dag maak ik een uur vrij om te wenen, te rouwen en gewoon bang te zijn. Daarna val ik in slaap en word ik boos wakker. Die woede geeft me kracht. Iedereen werkt hard om het land te helpen. Velen van ons zijn bezig met vrijwilligerswerk, het inzamelen van spullen en het verlenen van humanitaire hulp, maar ook met het opvangen van vluchtelingen in onze huizen. Het alomtegenwoordige gevoel van liefde dat de kop opsteekt wanneer iemands wereld in elkaar stort, wordt zelden genoemd in de context van een oorlog. De dwingende behoefte om te zorgen voor iets wat echt belangrijk is - om het te beschermen - is een van de krachtigste gevoelens die de Oekraïners vandaag de dag motiveren.”

Toen Paul Dujardin, directeur van de nieuw opgerichte vzw Horizon 50/200 en Bruno Verbergt, directeur a.i. van het Museum Kunst & Geschiedenis werden benaderd met de vraag of zij de tentoonstelling naar België wilden halen, twijfelden ze niet: “Mensen, kunst en geschiedenis met elkaar verbinden in ruimten van democratisering, insluiting en meerstemmigheid: dat is de missie van het Museum Kunst & Geschiedenis en van Horizon 50/200. Die vzw wil het Jubelpark en zijn instellingen uitbouwen tot een levendige agora met ruimtes voor ontmoeting en uitwisseling, een plaats waar kunst en geschiedenis de dialoog aangaan met wetenschap en technologie, de samenleving en de vele uitdagingen die op haar afkomen. Het initiatief wordt gesteund door de Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO), die via internationale culturele betrekkingen zijn solidariteit aan Oekraïne wil betuigen.

Vertegenwoordigde kunstenaars: Anna Bekerskaya (1987), Nazar Bilyk (1979), Katya Buchatska (1987), Hryhoriy Havrylenko (1927-84), Ksenia Hnylytska (1984), Oleksandr Hnylytskyi (1961-2009), Oleg Holosiy (1965-1993), Lucy Ivanova (1989), Zhanna Kadyrova (1981), Pavlo Kerestey (1962), Vitaliy Kokhan (1987 ), Alexey Kondakov (1984), Dana Kosmina (1990), Taras Kovach (1982), Mykola Kryvenko (1950), Anatoliy Kryvolap (1947), Katya Libkind (1991), Pavlo Makov (1958), Sasha Maslov (1984), Mykola Matsenko (1960), Yevgen Nikiforov (1986), Yuriy Pikul (1983 ), Julie Poly (1986), Georgiy Potopalskiy (1982), Vlada Ralko (1969), Stepan Ryabchenko (1987), Vasyl Ryabchenko (1954), Ruїns Collective (actief 2017-21), Andriy Sahaidakovskyi (1957), Oleksiy Sai (1975), Yuri Solomko (1962), Marina Skugareva (1962 ), Tiberiy Silvashi (1947), Sergei Sviatchenko (1952), Elena Subach (1986) & Vyacheslav Poliakov (1986), Oleg Tistol (1960), Yuri Yefanov (1990), Lesia Zayats (1965), Viktor Zaretskyi (1925-1990), Anna Zvyagintseva (1986) en Alexander Zhyvotkov (1964).